De leugen regeert
Portret Prinses Beatrix
‘De leugen regeert’ is een uitspraak van Koningin Beatrix. Ze deed deze uitspraak aan het eind van de vorige eeuw. Haar woorden zijn vandaag de dag misschien nog wel actueler dan in die tijd.
Politici die dingen beloven die ze niet kunnen waarmaken. Bedrijven die beweren maatschappelijk verantwoord te ondernemen en er alles aan doen om geen belasting te betalen. Non-profit organisaties die hun ondernemingsdoelen boven maatschappelijke doelen stellen.
Fake news om kiezers te beïnvloeden of gewoon om de publieke opinie te manipuleren. Naast fake news krijgen we bovendien fear news voorgeschoteld. Berichten die de burger moeten voorbereiden op conflicten die nog moeten komen.
De uitspraak van Koningin Beatrix inspireerde mij toentertijd om er een column aan te wijden in Change Your Perspective. Een digitale nieuwsbrief over ontwikkelingen in de wereld van marketing en communicatie.
In mijn column kwam ik tot de conclusie dat reclame eigenlijk het enige in de wereld was, waar mensen op kunnen vertrouwen. Van reclame weet namelijk iedereen dat het ‘fake’ is. “The truth well told” vind ik misschien nog wel de beste omschrijving.
Een leugen blijft niet zonder gevolgen
Overdrijven mag in de reclamewereld niet meer. Adverteerders die de waarheid verdraaien worden aan de schandpaal genageld. De Liegebeestverkiezing van Wakkerdier is daar een mooi voorbeeld van. Reclamemakers die waarden en normen overschrijden, krijgen een tik op de vingers van de reclamecodecommissie. Fabrikanten van homeopathische middelen mogen niets meer beloven als het niet bewezen is. Disclaimers bij financiële producten moeten voorkomen dat consumenten de verkeerde keuzes maken.
De rest van de wereld liegt, maar waarom moet reclame eerlijk zijn? Is dat niet de omgekeerde wereld? Moet er geen onderscheiding komen voor de maatschappelijk betrokken organisatie die het niet is? Zou elke nieuwsuitzending niet moeten starten met een waarschuwing. De waarschuwing dat het nieuws nep kan zijn? Zou elke sportwedstrijd bij aanvang niet moeten melden dat er mogelijk doping in het spel is? En zou het niet meer dan terecht zijn als er onderaan een verkiezingsbiljet gemeld werd dat een verkiezingsbelofte geen garantie is?
Elke boodschap die on- of offline gecommuniceerd wordt, zou voorzien moeten worden van een waarschuwing. Maar dat gaat natuurlijk niet gebeuren. We zullen moeten accepteren dat de leugen in alle hoeken van de samenleving regeert. Behalve dan in de wereld van reclame. En terwijl ik dit schrijf, ben ik opnieuw trots dat ik in die wereld werkzaam ben.
